Η Ιστορία και η κουλτούρα των βοτάνων στους λαούς-Μέρος 2

Α γ ι ο υ β έ ρ δ α
Ο όρος Αγιουβέρδα προέρχεται από δυο ινδικές λέξεις: ayur ή ζωή και veda ή γνώση.

Η ιατρική της Αγιουβέρδα περιγράφεται έτσι ως ‘‘γνώση του πώς να ζεις’’,δίνοντας έμφαση στο ότι καλή υγεία είναι προσωπική ευθύνη του κάθε ανθρώπου.

Στην ιατρική της Αγιουβέρδα η ασθένεια θεωρείται έλλειψη ισορροπίας, τα βότανα και ο έλεγχος της δίαιτας χρησιμοποιούνται για να αποκαταστήσουν την ισορροπία.

Τα πρώτα κείμενα της Αγιουβέρδα χρονολογούνται γύρω στο 2500π.Χ., ενώ διαδοχικοί εισβολείς πρόσθεσαν νέες βοτανολογικές παραδόσεις.

 Oι Βρετανοί,  έκλεισαν τις σχολές της Αγιουβέρδα το 1833, αλλά ευτυχώς δεν εξάλειψαν τελείως όλη την αρχαία γνώση.

 Η Θιβετανική ιατρική έχει πολλά κοινά με την Αγιουβέρδα, αλλά είναι απείρως πολυπλοκότερη, έχοντας 15 υποδιαιρέσεις για τις διαθέσεις και δίνοντας μεγάλη έμφαση στην επίδραση των περασμένων ζώων – κάρμα (karma) – στην υγεία της τωρινής ζωής.

Tο μοντέλο της Αγιουβέρδα συνδέει τον μικρόκοσμο του ατόμου με τον κόσμο. Στην καρδιά του συστήματος είναι οι τρεις πρωταρχικές δυνάμεις: πράνα (prana) η αναπνοή της ζωής,

άγκνι (agni) το πνεύμα του φωτός ή της φωτιάς και σόμα (soma) μια εκδήλωση αρμονίας,

συνοχής και αγάπης.

Υπάρχουν επίσης πέντε στοιχεία από τα οποία αποτελείται όλη η ύλη:

χώμα,

νερό,

φωτιά,

αέρας

αιθέρας (ένα νεφελώδες στοιχείο που γεμίζει όλο το διάστημα και ήταν επίσης γνωστό στους Αρχαίους Έλληνες).

 

Η ιατρική της Αγιουβέρδα δίνει έμφαση στην ‘‘ολιστική’’ προσέγγιση, θεραπεύοντας το άτομο ως σύνολο με κατάλληλα γιατρικά για το μυαλό, το σώμα και το πνεύμα.

Η θεραπεία μπορεί να συμπεριλαμβάνει διαλογισμό, φυσική άσκηση ή βότανα που η δράση τους εστιάζεται σε κάποια ιδιαίτερη πλευρά της ύπαρξης.

Τα προβλήματα της καρδιάς  για παράδειγμα, θεωρούνται τόσο πνευματικό ζήτημα όσο και παθολογικό, αφού η καρδιά είναι η θέση του άτμαν ή θείου εαυτού. 

Τα κατάλληλα βότανα μπορεί να είναι αρτζούνα, ένα τονωτικό της καρδιάς, με έλαιο από σανταλόξυλο ένα κατευναστικό έλαιο μασάζ για να ηρεμήσει και να ανορθωθεί η ψυχική διάθεση και να ενθαρρυνθεί το συναίσθημα της χαράς.

 Η ουσιώδης ενέργεια του σώματος (ότζας, ανάλογη με το κινέζικο κι) μπορεί να δυναμώσει με τονωτικά βότανα, όπως τα ασγουαγκάντα, σαβατάρι ή γκουντούτσι.

Όπως το wei qi των Κινέζων, το ότζας συνδέεται με το ανοσοποιητικό σύστημα και τα βότανα που το δυναμώνουν είναι συνήθωςδιεγερτικά του ανοσοποιητικού.

 Τα πέντε παγκόσμια στοιχεία μετατρέπονται από το άγκνι, τη φωτιά που πέφτει, σε τρεις διαθέσεις που επηρεάζουν την υγεία και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου και μερικές φορές ονομάζονται υποπροϊόντα της πέψης. 

Αν η πέψη ήταν τέλεια δε θα υπήρχε ανισορροπία των διαθέσεων, αλλά επειδή δεν είναι, μπορεί να προκληθεί έλλειψη ισορροπίας και κακή υγεία.

 Ο αέρας και ο αιθέρας δίνουν το βάτα (vata, άνεμος), η φωτιά παράγει τη διάθεση πίτα (pitta, φωτιά ή χολή), ενώ το χώμα και το νερό συνδυάζονται για να δώσουν το κάφα (kapha, φλέγμα). 

Η διάθεση που επικρατεί ελέγχει το χαρακτήρα του ατόμου:

Ο τύπος βάτα συμφωνεί σε αδρές γραμμές με τη μελαγχολική προσωπικότητα του Γαληνού,

ο τύπος πίτα ταιριάζει με το χολερικό τύπο και τα άτομα τύπου κάφα θυμίζουν το φλεγματικό τύπο.

 Η τροφή, το ποτό, η ικανοποίηση των αισθήσεων, το φως, ο καθαρός αέρας και οι πνευματικές δραστηριότητες χρησιμοποιούνται για να ‘‘ταΐσουν’’ την πεπτική φωτιά και να παράγουν το σωστό μίγμα διαθέσεων.

Ένα πρόβλημα υγείας που συνδέεται με υπεράφθονο φλέγμα, όπως ο κατάρρους, με οίδημα ή κατακράτηση νερού, για παράδειγμα, θα αντιμετωπιζόταν με θερμές, ελαφρές, ξηρές τροφές, νηστεία και αποφυγή των κρύων ποτών που θα αύξαναν το κάφα. 

Οι βοτανοθεραπείες μπορεί να συμπεριλάμβαναν καυτερά μπαχαρικά, όπως το καγιέν,pippali, και κανέλλα, πικρά βότανα όπως η αλόη ή χρυσόρριζα (κουρκούμη η επιμηκής),τονωτικά με αψιά γεύση όπως το σαφράνι και διεγερτικά βότανα που καθαρίζουν το μυαλό όπως το gotu kola, το guggal και το μύρρο, όλα σχεδιασμένα έτσι ώστε να ξηραίνουν το υπεράφθονο νερό ή το φλέγμα.

 Στη θεωρία της Αγιουβέρδα, όπως και στην Ιπποκρατική,  η γεύση και το άρωμα είναι σημαντικά: 

Οι αψιές, πικρές και στυφές γεύσεις μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κάφα, έτσι στη δίαιτα θα προτιμούνταν έναντι των γλυκών, αλμυρών ή ξινών γεύσεων. 

Η θεραπεία μπορεί επίσης να περιλάμβανε μασάζ με έλαια από βότανα, όπως ο ευκάλυπτος, κάψιμο θυμιάματος, όπως το λιβάνι και ο πάσχων να ενθαρρυνόταν να φορά φωτεινά, ζεστά κόκκινα και κίτρινα χρώματα αντί για τα ψυχρά μπλε και λευκά.